|
We kennen allemaal het verhaal van het vlindereffect: een vlinder in Brazilië die door het bewegen van zijn vleugels een heftig onweer in Amerika kan veroorzaken. De allerkleinste afwijkingen kunnen de beoogde (schijn)orde verstoren.
Met de komst van COVID-19 hebben de begrippen complexiteit en chaos hun intrede gedaan in het onderwijs en het leren op een onvoorspelbare wijze uit evenwicht gebracht. Dat heeft geleid tot verzuchtingen als: “Wanneer wordt het weer normaal? En welke kant zal het met het onderwijs opgaan?” Het zijn uitingen van onzekerheid. Alle politieke en bestuurlijke reacties om deze onzekerheid zoveel mogelijk te reduceren, worden met zoveel voorbehoud uitgesproken, dat ze geen houvast bieden voor scholen. De dynamiek van deze situatie zorgt ervoor dat het uitzicht voortdurend verandert.
Volgens Frankl (1946) ligt er tussen elke actie en reactie een moment van vrijheid en kracht om te kunnen kiezen hoe je reageert op de omstandigheden om je heen.
Deze crisissituatie (en dat geldt voor alle crisissituaties) roept emoties op en als die emoties in de onderstroom blijven dan heeft het een negatieve invloed op het welbevinden van leerlingen, medewerkers en leiders. Daarom is het juist nu belangrijk dat in scholen actief het gesprek plaatsvindt waarin de bedoeling en betekenis van het onderwijs (weer) centraal staan. En waarin alle betrokkenen ervaren dat er aandacht is voor dat wat hen drijft en bezighoudt.
Kennis uit boekjes of ervaringen uit het verleden zijn voor schoolleiders en professionals in onderwijs momenteel niet toereikend. Er is sprake van ongekende en onbekende omstandigheden, waartoe we ons met elkaar – ook in het onderwijs – opnieuw moeten verhouden. We hebben gemerkt dat er in deze crisis behoefte is aan een nieuwe visie en een nieuw paradigma. Dat laat onverlet dat er voldoende kennis en expertise aanwezig is, maar dat het van waarde is om via het (laten) stellen van de juiste vragen de hernieuwde inzichten te halen uit de schat aan ervaringen en opvattingen.
Op zoek naar inspiratie voor scholen en nieuwe energie voor medewerkers en leerlingen hebben we de dialoogkaart ontwikkeld. Deze brengt medewerkers, leerlingen en leidinggevenden in dialoog. Door de dialoogkaart te gebruiken en onderzoekende vragen te stellen, krijgen zij zicht op de eigen redeneringen en aannames. De dialoog brengt ook reflectie tot stand en dat zorgt ervoor dat paradigma’s zichtbaar worden. Scholen die de dialoogkaart hebben ingezet, ervaren de meerwaarde van het delen van ervaringen en het feit dat daarin veel gemeenschappelijk is. Het levert hen een schat aan inzichten op die benut wordt en hen vooruit helpt.
Veel situaties die we op scholen hebben besproken, vragen om leiderschap om deze crisismodus los te laten. Er moet ruimte zijn voor nieuwe ideeën in een nieuwe realiteit en niet zozeer voor een arsenaal van maatregelen en strikte regels. Ondanks de beperkingen in de fysieke dynamiek zien we dat de gevoerde dialogen zich ontwikkelen naar het perspectief van hoop en optimisme. Deelnemers delen openlijk hun persoonlijke ervaringen over quarantaine en het gemis van familie en vrienden. Maar ook hun worstelingen enerzijds en goede ervaringen anderzijds in het hybride leren en werken. De dialoogkaart haalt naar boven wat leerlingen en docenten denken en niet zonder meer durven uit te spreken. Daarmee worden duurzame verbanden en relaties zichtbaar. Dat is van grote waarde voor een hernieuwd paradigma.
De verschillende dialoogkaarten kun je downloaden op deze website.
Wil je suggesties voor het voeren van de dialoog in jouw organisatie? We denken graag met je mee.
| Deel |
|
